
آموزش معنویت و مراقبت معنوی در پرستاری
خلاصه مقاله پژوهشی منتشر شده در نشریه دانشکده پرستاری و مامایی
چکیده
این مقاله با مرور جامع متون علمی به اهمیت آموزش معنویت و مراقبت معنوی در پرستاری پرداخته و آن را به عنوان چالشی برای برنامه ریزی درسی دوره کارشناسی پرستاری در ایران مورد توجه قرار داده است. معنویت به عنوان اساس هستی انسانی و تأثیر آن در التیام و شفابخشی انسان در سال های اخیر مورد توجه فزاینده ای قرار گرفته است.
مقدمه
بعد معنوی یکی از ابعاد چهارگانه مراقبت کلی نگر بوده و مانند ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است. سازمان جهانی بهداشت، مجمع بین المللی پرستاران، کدهای اخلاقی دانشگاه های دنیا و نیز اکثر نظریه پردازان پرستاری بر لزوم توجه به آموزش معنویت و مراقبت معنوی در چارچوب رویکرد کلی نگر تأکید دارند.
از آنجایی که حرفه پرستاری وظیفه مراقبت جسمی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی بیماران را بر عهده دارد، برای تحقق این ادعا، به پرستاران آگاه و توانا جهت پاسخ گویی به نیازهای معنوی بیماران نیاز دارد.
روش تحقیق
در این مطالعه، مرور جامع و عمیق متون با استفاده از شبکه جهان گستر از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۹ میلادی با کلید واژه های پرستاری، آموزش معنویت و مراقبت معنوی در پایگاه داده های ایرانی و بین المللی از جمله IranMedex، IranDoc، PubMed، ScienceDirect، ProQuest، ERIC و Ovid انجام گرفت.
یافتههای پژوهش
مرور متون نشان داد که در برنامه های درسی اکثر دانشگاه های کشورهای غربی و شرقی آموزش معنویت و مراقبت معنوی وارد شده است، ولی به دلایل مختلف، پرستاران هنوز آمادگی لازم جهت شناسایی و رفع نیازهای معنوی بیماران را نداشته و به آموزش دانشگاهی بیشتری نیاز دارند.
موانع آموزش معنویت در پرستاری
موانع ادغام رسمی آموزش معنویت در برنامه درسی به دو شکل عوامل درونی و عوامل بیرونی دیده می شوند:
- عوامل درونی: عوامل سیاسی، اقتصادی و مدیریتی موسسات آموزشی
- عوامل بیرونی: هنجارهای فرهنگی، وابستگی مذهبی، ترس های شخصی، پیش داوری و سوء برداشت های پیرامون معنویت
روشهای آموزش معنویت
روش های آموزشی مورد استفاده شامل روش های اکتشافی تدریس از جمله سؤال پرسیدن، تجزیه و تحلیل مطالعات موردی، بحث در گروه های کوچک، مشارکت دادن تجارب بالینی، تفکر انتقادی درباره معنویت فردی و کار پرستاری و نیز ارائه سمینارهای دانشجویی است.
پیشنهاد شده است که موضوع معنویت در گروه های ۱۰-۱۵ نفری به روش کارگاهی آموزش داده شود.
نتیجهگیری
با توجه به تأکید فزاینده بر معنویت و مراقبت معنوی، ضروری است که مدرسان پرستاری هنر و علم مراقبت معنوی، روش های بررسی معنویت، تشخیص های پرستاری معنوی، روش های اجرا و ارزشیابی مراقبت معنوی را آموزش دهند.
اصول معنویت و مراقبت معنوی باید در برنامه درسی دوره کارشناسی پرستاری وارد شده و در دانشکده های پرستاری تدریس شود. در ایران هیچ پژوهشی در مورد لزوم ورود معنویت و مراقبت معنوی در برنامه درسی دوره کارشناسی پرستاری انجام نشده است.
با توجه به تأکید اسلام بر انسان به عنوان اشرف مخلوقات و لزوم توجه همه جانبه به نیازهای وی، با یک رویکرد مبتنی بر اسلام، معنویت و مراقبت معنوی باید به عنوان چالشی جدی مورد توجه برنامه ریزان آموزشی کشور ایران قرار گیرد.
مراقبت معنوی
آموزش پرستاری
برنامه ریزی درسی
سلامت معنوی
منبع: خرقی مارکانی، ع.، ایزدی، ا.، بغمایی، ف. (۱۳۸۹). آموزش معنویت و مراقبت معنوی در پرستاری: چالشی برای برنامه ریزی درسی. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی، ۲۰(۶۸)، ۴۱-۴۹.



